Het leed van de verdwenen dorpjes

Het afgegraven veen werd de eerste bewoners in het Groene Hart fataal

MATHIJS STEINBERGER

Het voortbestaan van het dorpje Schoot, enkele kilometers ten noordoosten van Alphen, ligt op 31 mei 1678 in handen van rentmeester Adriaen van der Laan. Hij is door het waterschap Rijnland op pad gestuurd om te onderzoeken waarom er de laatste tijd zo weinig belastinggeld door de inwoners wordt betaald.

De omgeving van Schoot ziet er bedroevend uit. Het dorpje ligt in de zogenoemde Grote Poel, de plas die is ontstaan na de veenafgravingen van de bewoners. Die afgravingen hebben de inwoners weliswaar enige welvaart gebracht, maar het water vormt tegelijkertijd ook een bedreiging voor de toekomst van het dorp. Bij slecht weer slaan stukken land en zelfs hele huizen weg. Zo kan het gebeuren dat Van der Laan, die moet rapporteren hoe het waterschap meer belasting kan innen, zeer armoedige huizen aantreft. En de enige weg naar de buitenwereld is onbegaanbaar, de brug onbruikbaar. De komende tijd zal het waterschap weinig profijt hebben van het dorp, stelt de inspecteur vast. Alleen het inpolderen van de omgeving kan het dorp weer levensvatbaar maken, maar dit vindt het waterschap te duur. De gevolgen zijn dramatisch: nog meer bewoners trekken weg uit Schoot en zoeken hun heil elders. Het eind komt in 1720. De laatste inwoners halen grond weg op de erven van hun huizen. Het water slaat onverbiddelijk toe en neemt bezit van huizen en wegen. Misschien liggen diep in de bodem nog de resten van Schoot en andere verdwenen dorpen in het Groene Hart: Swieten, Jacobswoude en Mi. Bijna 300 jaar later herinnert alleen de Schoterweg en een minieme verhoging in het landschap aan Schoot. Eenzelfde lot als van dit dorp trof ook Jacobswoude, nabij Woubrugge. Ook hier werd de bebouwing opgeslokt door het water na veenafgravingen en doordat waterkeringen niet werden onderhouden wegens geldgebrek. De tragedies zijn beschreven door Bert Stulp in het recent verschenen tweede deel van zijn boek Verdwenen dorpen in Nederland. Stulp deed uitvoerig onderzoek en behandelt ook Swieten (bij Zoeterwoude) en Mi (bij Zegveld). Het leven in de middeleeuwen op het platteland in West-Nederland was zwaar, schetst Stulp. „Het is nu nauwelijks voor te stellen. Mensen hoefden niets van de overheid te verwachten, behalve dat ze belasting moesten betalen. De gemiddelde levensverwachting was niet hoger dan 45 jaar. Dat is geen wonder: het water in de drassige omgeving stond vaak tot aan de huizen. De woningen waren niet geïsoleerd en stonden vol rook vanwege het open vuur binnen."
Het veen afgraven was hard werken. Bovendien werden de afgravingen ongeschikt voor landbouw en kreeg het water vrij spel. „Niemand kwam voor de bewoners op." Daarnaast lagen ook de gevaren van oorlogen en ziektes op de loer.

In het geval van Schoot wist de overheid niet dat het dorpje al vrijwel vergaan was. In de 21ste eeuw is het niet meer voor te stellen dat een compleet dorp van de kaart wordt geveegd. Stulp: „Hoogstens worden dorpen 'opgeslokt' door steden. Dat is een luxeprobleem. Er wordt nu goed voor bewoners gezorgd. Maar toch: niets is eeuwig."
Stulp heeft een lijst van zo'n 400 verdwenen dorpjes in Nederland samengesteld. „In de meeste gevallen is er niets meer van te zien. Die zoektocht is romantisch. Door niet alleen in je eigen omgeving te kijken kun je bepaalde patronen ontdekken. Zo is er het fenomeen van 'wandelende' dorpen."
Hiermee doelt de auteur op de worsteling van de eerste bewoners van het drassige westen van het land. Ze cultiveerden het veen tot landbouwgrond, maar na verloop van tijd werd de bodem onvruchtbaar door inklinking. Vervolgens werden de dorpen afgebroken en elders opgebouwd, inclusief de kerk. Dit proces kon zich meerdere keren herhalen. Bij het reconstrueren van de ondergang van de dorpen zijn de huidige geschiedkundigen afhankelijk van wat destijds op schrift is gesteld. „In sommige gevallen heeft een pastoor of dominee de drama's vastgelegd. Zo was er Petten, dat bedreigd werd door rivierwater. De  vierhonderd bewoners hadden zich verzameld in de kerk, die het hoogst lag. Toch hield de grond het niet, waarna de dijk precies onder de kerk werd weggeslagen. De hele bevolking is toen verdronken."
• Op de website www.verdwenendorpen.nl houdt stulp een register bij van ongeveer 400 verdwenen dorpen.

Bestaan Mi is bewezen met toepassing van radarscans
Lange tijd was onduidelijk of het dorpje Mi, ten noorden van Woerden, daadwerkelijk heeft bestaan. Op oude kaarten staat alleen de Sint-Maartenskerk afgebeeld. Twee jaar geleden kwam daar verandering in door de Culturele Stichting Zegveld (CSZ).De stichting liet met een geavanceerde radar scans maken van de bodem waar vermoed werd dat het dorpje stond. De scans lieten na bestudering inderdaad een ongebruikelijk hoge dichtheid van de bodem zien, wat duidt op overblijfselen van een of meer gebouwen. De resultaten werden hetzelfde voorjaar voor een groter publiek gepresteerd op borden langs een fietsroute. Daarna bleef het stil. Chris Verheul van CSZ zegt dat een vervolgstap, bijvoorbeeld het opgraven van de resten, een lastige zaak is. „De boeren die eigenaar zijn van het land zitten daar niet op te wachten." Als alternatief opperde hij het inzetten van een 'mechanische mol'. Dit apparaatje zou zich de grond in kunnen graven en van meerdere kanten scans maken, zodat er tweedimensionale afbeeldingen van de resten ontstaan. Bijkomend voordeel: er wordt nauwelijks schade aan de bodem veroorzaakt. Een nadeel is er ook: het apparaat bestaat niet. Navraag bij landbouwmechanisatie-instituten blijkt dat de ontwikkeling van de mol ten minste een miljoen gaat kosten, aldus Verheul. Dit najaar wil hij zijn dorpsgenoten op hoogte brengen van de resultaten van de scans met een presentatie. Ik hoop dat Mi dan wat meer in Zegveld gaat leven. Het zou mooi zijn als e bijvoorbeeld een gedenkplaat komt.

Bron: AD Groene Hart 25 maart 2009

Goud van Oud II

DOOR JOLANDA VAN TOL

Zegveld - In de Milandhal wordt zaterdag 28 maart voor het tweede achtereenvolgende jaar een 'Goud van Oud' muziekavond georganiseerd.
Vorig jaar bezochten 300 liefhebbers van muziek uit de jaren 50, 60 en 70 het evenement. Voor de organisatoren Ruud van der Hoeven en Joeri Wieman waren het onverwachte bezoekersaantal en de positieve reacties reden genoeg het evenement dit jaar te laten terugkeren, maar dan in overtreffende trap. "Wij rekenen op 500 bezoekers. Dit jaar beschikken we over een grotere ruimte en dat zal ook de geluidskwaliteit zeker ten goede komen" legt Wiemen uit. "Het geluid werd vorig jaar als hard ervaren, maar nu komt het vanaf het plafond"
Nostalgische muziek in de Milandhof
"De sporthal van de Milandhof wordt omgetoverd in de sfeer van jukeboxen, blinkende Harley's en Amerikaanse auto's" vertelt Ruud van der Hoeven "net als vorig jaar treedt de internationale coverband The Clarks op. De Haagse band heeft bewezen met haar muziek van onder andere The Stones, Golden Earring en de Beatles een ieder op de dansvloer te krijgen.
Verder is er livemuziek van de beste coverband van de overbekende Blues Brothers. Ongeveer 40 bedrijven uit de regio sponsoren de muziekhappening, zodat het toegangskaartje in de voorverkoop slechts € 14,50 kost" aldus Van der Hoeven. Het evenement duurt van 20.00 tot ongeveer 1.00 uur. Meer info op: www.goudvanoudzegveld.nl

Fietsbrug over Grecht

Kamerik/Zegveld - Voor het  eerst in zo'n honderd jaar wordt het mogelijk om van Kamerik naar Zegveld te fietsen of te wandelen, zonder eerst het grondgebied van Woerden of Woerdense Verlaat te betreden. Een onderzoek naar de haalbaarheid van een fietsers- en voetgangersbrug over de Grecht moet voor juli zijn afgerond/ Wethouder Bert Westerink verwacht dan dat medio volgend jaar de brug in gebruik is.

Auto's voor Zegvelds bedrijf

Zegveld/Woerden - Het Zegveldse bedrijf Ouwejan & F. de Bruijn Infra BV heeft een aantal nieuwe bedrijfsauto's in gebruik genomen. De auto's, Volkswagen Transporters, werden bij Van Beynum in worden overgedragen. Sinds 1 januari van dit jaar is Aannemersbedrijf Ouwejan BV samengevoegd met F. de Bruijn Bestrating BV. Onder de nieuwe naam is het bedrijf gespecialiseerd in machinaal straten, handmatig straten, grondwerk, rioleren en asfalt. "Wij opereren door een wijd verspreid gebied in Nederland en richten ons op de zakelijke markt", aldus directeur Frank de Bruijn.

Bron: Woerdense Courant 19 maart 2009

Oversteek over de Grecht wordt mogelijk

ZEGVELD/KAMERIK - Het college van B&W van de Gemeente Woerden laat onderzoeken of een wandel- en fietsverbinding over de Grecht realiteit kan worden. Een oversteek over de Grecht heeft een recreatieve meerwaarde voor wandelaars en fietsers in dit deel van het Groene Hart. Het gemeentelijk beleid stimuleert recreatie op spierkracht. Men wil de oversteek toegankelijk maken voor fietsers, wandelaars en skeeleraars. Ook wordt er dan een rechtstreeks verbinding tussen Kamerik en Zegveld gerealiseerd. Het recreatief routenetwerk in het Groene Hart is nog niet volledig aaneengesloten. Zo is een knelpunt de bereikbaarheid tussen Kamerik en Zegveld ter hoogte van de Toegang in Zegveld en de Houtkade in Kamerik.
In gesprek
Een aantal partijen dat zich bezighoudt met het verbeteren van recreatieve verbindingen in het Groene Hart streeft naar een fijnmaziger recreatief netwerk in het Groene Hart. De gemeente Woerden is in gesprek met het programmateam De Venen, het Recreatieschap, het Waterschap HDSR en de gemeente Nieuwkoop. De uitvoering van het onderzoek wordt getrokken door de Dienst Landelijk Gebied. Behalve onderzoek naar de veiligheid, een belangrijk item in het onderzoek, zal in deze fase contact worden gelegd met de omwonenden.
Overleg en keuze
Op basis van de onderzoeksresultaten zal naar verwachting in mei besluitvorming plaatsvinden. Overleg met omwonenden moet nog plaatshebben. De kosten voor Woerden komen op 15.000 tot 30.000 euro. De overige dekking wordt met name gevonden in subsidies. Een zelfbedieningspont zou de goedkoopste oplossing zijn, een ophaalbrug (het gaat om een staandemastroute) is een duurdere oplossing. De keuze voor een pont of een brug is nog niet gemaakt. Op basis van nader onderzoek, waarbij in het bijzonder wordt gekeken naar kosten, exploitatie en veiligheid, wordt de keuze gemaakt.

Bron: Woerdens Nieuwsblad 19 maart 2009

Sierlijke pauwen van elk zo’n 550 kilo

REGIO – Men neme: een kunstenaar uit De Meije, een schilderes uit Noorden en een pianostemmer/restaurateur uit Woerdense Verlaat en laat hen samen Open Dagen houden. Resultaat: een ambachtsman die aan de Grechtkade 12 demonstraties geeft in zijn werkplaats, terwijl zijn kunstzinnige medeorganisatoren er binnen en buiten exposeren. Komend weekend nog te bezichtigen van 13.00 tot 17.00 uur.

Kunstenaar Wim Verwoerd vertelt:,,Jeanne Johns volgde bij mij een cursus beeldhouwen en laat haar piano stemmen door Dinand Mostert. Zo kwamen wij drieën met elkaar in contact. Zijn werkplaats en tuin bleken zich voor één keer prima te lenen voor demonstraties en exposities. De tentoonstelling bestaat uit Jeanne’s portretten van ‘mannen in blauw’, terwijl ik op het grote grasveld m‘n ‘koeienpoten’, ‘danseresjes’ en stenen beelden exposeer, samen met mijn nieuwe werken: drie glazen pauwen en een piramide van flessen. Op de koeienpoten na, is alles te koop.”

Weggooimateriaal
De creatie van de glazen pauwen is een verhaal op zichzelf. Wim Verwoerd vertelt: ,,Na een India-reis heb ik thuis schilderijen gemaakt van pauwen, het nationale symbool van het land. Toen ik later gevraagd werd voor Eilandenkunst – van weggooimateriaal – op de Nieuwkoopse Plassen, dacht ik aan deze schilderijen én de flessen wijn die mijn cursisten als afsluiting nuttigen. De flessenbodems deden me namelijk denken aan de ogen op pauwenveren. Met de zon op het doorschijnende materiaal, zou dat vast mooi worden. Een idee uitvoeren is echter ingewikkelder dan het verzinnen. Voor de cirkels die de flessen omvatten, heb ik staal laten walsen. De ingezamelde tweeduizend flessen liggen daar los in. De constructies – elk twee meter hoog en zo’n 550 kilo zwaar – zijn weerbestendig. Voor de zekerheid heb ik voor Eilandenkunst inmiddels een stabielere versie gemaakt: een piramidepauw. De ronde pauwen staan komend weekend nog in Woerdense Verlaat. En ze zijn op 4 en 5 april bij mij in De Meije te bewonderen.”

De tentoonstelling van Wim Verwoerd en Jeanne Johns, met demonstraties van Dinand Mostert, is nog te bezoeken op 14 en 15 maart, van 13.00 tot 17.00 uur, aan de Grechtkade 12 in Woerdense Verlaat.
Op 4 en 5 april exposeren beeldhouwcursisten van Wim Verwoerd in en achter atelier De Blauwe Wereld, Meije 300, van 10.00 tot 17.00 uur. Voor meer informatie kan gebeld worden naar 0172-685489.

Goud van Oud in Milandhof

ZEGVELD - Onder het motto 'Goud van Oud' vindt op zaterdag 28 maart in de Milandhal (Gasterij Milandhof) een muziekavond plaats met twee coverbands, die muziek uit de jaren 50, 60 en 70 door de geluidsboxen laten klinken. De zaal is open om 20.00 uur. In het voorprogramma (rond 21.00 uur) is er een optreden van de (a tribute to )"The Blues Brothers", de meest bekende coverband van de overbekende groep. Het tweede gedeelte van de avond wordt gevuld door
een optreden van de internationale band 'The Clarks'. De Haagse band die over de gehele wereld reist en een ieder op de dansvloer krijgt, speelt muziek van The Stones, Beatles, Golden Earring (af en toe speelt Barry Hay hierin mee) en dergelijke. Zij hebben een avondvullend programma tot ongeveer 01.00 uur. Ook vorig jaar waren zij te gast. Kaarten in de voorverkoop kosten 14,50 en aan de kassa 20 euro. Zie ook website www.goudvanoudzegveld.nl .

Bron: Woerdens Nieuwsblad 12 maart 2009

Dorpsplatforms: 'maak ernst met Deltaplan'

Kamerik/Zegveld - De Dorpsplatforms van Kamerik en Zegveld pleiten gezamenlijk voor meer vaart achter het Deltaplan voor het opknappen van straten en wegen in beide dorpen.
"Met moet dit niet op de lange baan schuiven," vind Ko Droogers, voorzitter van het Dorpsplatform Kamerik. Oorspronkelijk was de bedoeling dat eens per jaar een straat in een van de dorpen zou worden opgeknapt. Dat is nodig, omdat als gevolg van de slappe bodemstructuur de straten danig zijn verzakt. Maar het tempo is te laag, vinden de platforms van de twee dorpen. Droogers: "Het water staat ons tot de schoenen en er moet meer vaart achter de plannen worden gezet. Wij pleiten er gezamenlijk voor om de zaak voor te financieren of een andere oplossing te vinden, zodat we niet nog vele jaren met deze problemen zitten".

Bron: Woerdense Courant 12 maart 2009

Kinderkleding Zegveld

ZEGVELD - De kinderkledingsbeurs 'Voorjaar/zomer' vindt op zaterdag 7 maart plaats van 9.30 tot 12.00 uur in de Voorhof aan de Hoofdweg 48. Daar is verkoop van: Baby, kinder & positiekleding, baby uitzet gebruiksartikelen en speelgoed & kinderfietsen. Zowel koper als verkoper wordt 10% in rekening gebracht. Voor informatie en klantnummer bel naar: Carola Hageman, 0348-560305, e-mail Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.  en Lenneke de Kruijf, 0348-691858, e-mail Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken..

Bron: Woerdens Nieuwsblad 5 maart 2009

Dronken bestuurder aangehouden

Zegveld- Een 36-jarige man uit Woerden is zijn rijbewijs kwijt geraakt nadat hij in beschonken toestand zijn auto bestuurde. De man viel in de nacht van zaterdag 28 februari op zondag 1 maart op omdat hij slingerend over de weg reed. Nadat de man staande was gehouden wees de eerste blaastest uit dat hij inderdaad te veel alcohol op had. Na analyse op het bureau bleek de man 850 ug/l in zijn lichaam te hebben. De man kreeg een rijverbod van tien uur en zijn rijbewijs is ingevorderd.

Passage

De Zegveldse leden van Passage krijgen dinsdag 10 maart fysiotherapeut R. Verbeek uit Zegveld op bezoek. Verbeek vertelt over botontkalking en artrose. De bijeenkomst begint om 19.45 uur in de Milandhof.

Bron: Woerdense Courant 5 maart 2009